કર્મચક્રના ફળે લાલાના ધૈર્ય અને રાજાના પસ્તાવાની અનોખી ગાથા

લાલાના ગાડાએ યમનગર ફેરવ્યું રામરાજ્યમાં

આમ, ફરી એક્વખત ત્રિકમ રાજાના મનસ્વી નિર્ણયનો ભોગ જનતા બની હતી. પરંતુ, રાજાના આવા નિર્ણયથી ડઘાયેલો લાલો નુકશાનીથી ચિંતિત હતો. લાલાને વિચાર પરેશાનીમાં મુકતા કે , હવે રામસીંગ ખેડૂતના અનાજની ભરપાઈ કેવી રીતે કરવી. રાજાના નિર્ણયની જાણ રામસિંગને થતા તેણે લાલાને આશ્વાસન આપ્યું કે, મારા નુક્શાનની ચિંતા છોડી દે… તને કે મને આ નુકશાનીનો જે માર વેઠવો પડે તે જોવાઈ જશે. હાલ તારા ગાડાનું સમારકામ કરી ફરી કામે જોતરાઈ જા. ગાડું રીપેર થતા લાલો ફરી કામે વળગી ગ્યો. જો કે , હજુ પણ તેને ચિંતા સતાવી રહી હતી કે, રાજા મને કોટડીમાં ન પુરી દે અને ફરી કોઈ આવી ઘટના ઘટે તો?…

તેવામાં ઘડી આવી લાલાના પરીક્ષણની… લાલાની પરિસ્થિતિથી વાકેફ હોવા છતાં રાજાના વૈદ્ય રાજન અને મહાવત સાજનએ લાલાને તેની તરફેણમાં ન્યાય જોઈતો હોય તો વળતરમાં બળદગાડાની માંગણી કરી. જો કે, લાલાએ મનોમન બે દિ કારાવાસ ભોગવવાનું મન બનાવી લીધું હતું. અને ગાડું આપવાનો ઇન્કાર કરી પરીક્ષણ માટે સજ્જ થયો. પરીક્ષણ બાદ રાજન, સાજન અને લાલો રાજાના દરબારમાં હાજર થયા. જ્યાં રાજને જણાવ્યું , લાલાની દ્રષ્ટિ બરાબર છે પરંતુ બળદને રાત્રીના સમયે ઓછું દેખાતું હોય તેવું જણાયું છે. જયારે સાજને જણાવ્યું, લાલાએ વાંકુચૂકું ગાડું હાંક્યું છે. ખરેખર પહાડી માર્ગ હોવાથી આમ બન્યું હતું તેની સાજનને જાણ હતી પરંતુ કટકી ન મળતા લાલાની વિરુદ્ધમાં કાર્ય કર્યું. વાત સાંભળી ,રાજાએ લાલાને ધકેલ્યો બે દિ કારાવાસની સજા ભોગવવા…

સજા ભોગવી પાછો આવેલ લાલો જીવનથી ભાંગી ગયેલ જણાતો હતો. મજબૂત મનોબળ ધરાવતા લાલાને રાજાના તાપથી જનતાને બચાવવાનો કીડો સળવળ્યો હતો. પણ પાણીમાં રહીને મગર સાથે વેર ન બંધાય તેમ જાણી તેણે ભગવાનના ભરોસે નિર્ણય મૂકી દીધો હતો. હવે દિવસ – રાત કામ કરી લાલો બચત મુજબ રામસિંગના નુકશાનની ભરપાઈ કરતો. આ વખતે નજીકના ધનવાન ગણાતા વૈકુંઠ રાજ્યમાં રાજાએ પોતાની દિવ્યાંગ પુત્રી માટે સ્વયંવરનું આયોજન કર્યું હતું. મારા પુત્રનો વિવાહ અહીં થઇ જાય તો હું વધુ ધનવાન બની જઈશ. તેવા વિચાર સાથે રાજા ત્રિકમ પુત્ર સાથે પોતાના રથમાં સવાર થઇ નીકળ્યા.

રાજા શાહી ઠાઠ બાઠ સાથે પસાર થતા રાજાના રથ નગરનું પૈડું નગરના પ્રવેશદ્વારે જ્યાં લાલો બળદગાડા સાથે પટકાતો હતો તે જ સ્થળે ચોક્કસ સમારકામના અભાવે ખુંપી જતા રથ પલ્ટી જતા રાજા ત્રિકમ પુત્ર સાથે ધડામ દઈ નીચે પટકાયા હતા. જેમાં રાજા સામાન્ય ઘવાયા હતા. પણ કર્મચક્રનું ફળ આડે આવ્યું હોય તેમ આ સમયે રાજકુમાર ઘોડાની નીચે દબાઈ જતા રાજા ત્રિકમનો એકનો એક પુત્ર મણકા ભાંગી જતા આજીવન પથારીવશ બન્યો હતો. અને રાજાને પોતાની ભૂલ સમજાતા પોતાના કર્મની સજા વ્હાલા પુત્રને મળતા ભાંગી પડ્યો . હવે રાજાના મનમાં પશ્ચાતાપ અને પ્રાયશ્ચિતની ભાવના જન્મતા રાજા ગરીબ લાલાની ઝૂંપડીએ દોડી ગયા.

લાલાને સમગ્ર વાતનો ખ્યાલ હતો. પણ, લાલાએ પોતાની ઝૂંપડીમાં રાજાને જોઈ હરખઘેલો બની સેવાચાકરી કરતા રાજાની આખો છલકાઈ ઉઠી. રાજાએ લાલાની માફી માંગવા સાથે લાલાના નુકશાનીની ભરપાઈ સજાના ભાગરૂપે સેનાપતિ હસમુખ, કારીગર ચમન, કડિયો ચંદુ પાસેથી કરાવી , રાજન-સાજન સાથે તમામને કારાગારમાં ધકેલી દીધા. હવે રાજા ત્રિકમ પક્ષપાત વિના તટસ્થ નિર્ણયો કરતા યમનગર રામરાજ્યમાં ફેરવાયું હોય તેમ પ્રજાની યાતનાનો અંત આવ્યો.

BY KALPESH MAKWANA ON NOVEMBER 16, 2024