30 વર્ષનો વિવાદ: શું રણછોડજીના વરઘોડામાં તોપ ફોડાશે?

જાણો કેમ છે ? વડોદરામાં તોપ ફોડવા ઉપર રોક

આ વર્ષે પણ દેવ ઊઠી અગિયારસે તોપની સલામી આપી શકાશે નહિ

શહેરના એમ.જી.રોડ પર આવેલા પ્રાચીન રણછોડજી મંદિરમાં ૨૯ વર્ષ પહેલા દેવ દિવાળી નિમિત્તે નીકળતા વરઘોડામાં તોપ ફોડીને રાજા રણછોડજીને સલામી આપવાની પરંપરા હતી. જો કે ૧૯૯૬માં તોપના ધડાકા વખતે તણખા ઝરતા બે ત્રણ ભક્તો દાઝી ગયા હતા જે બાદ પોલીસના નેગેટિવ રિપોર્ટના કારણે તોપ પર પ્રતિબંધ મુકી દેવામાં આવ્યો હતો. આ મામલે મંદિરના પૂજારી જનાર્દન ખુશવદન દવે કોર્ટમાં પહોંચ્યા હતા અને છેલ્લા 30 વર્ષથી તેઓ તોપ પર લાગેલો પ્રતિબંધ ઉઠાવીને ૧૫૦ વર્ષ જૂની પરંપરા ફરીથી શરૂ કરવા માટે જંગ લેડીરહ્યા છે. તો બીજી તરફ આ વર્ષે દેવ ઉઠી એકાદશીએ એમ.જી.રોડ પર આવેલા પૈરાણીક રણછોડજી મંદિરના વરઘોડા પહેલા તોપની સલામી અપાય તેવી હીન્દુ સંગઠનોની માંગ ઉઠી છે. ધર્મ યાત્રા મહા સંઘના નેજા હેઠળ હિન્દૂ સંગઠનોએ પોલીસ કમિશનરને રજૂઆત કરી છે. જો કે , સમગ્ર મામલે કોર્ટના ચુકાદાની રાહ જોવાતી હોય પોલીસ વિભાગે હાથ અધ્ધર કરી દેતા ફરી એક વખત વિવાદ સર્જાયો છે. અને કોર્ટ તથા પોલીસ વચ્ચે સંકલનના અભાવે આ વર્ષે પણ વરઘોડામાં તોપ ફોડીને રાજા રણછોડજીને સલામી આપી શકાશે નહિ તેવું કહી શકાય .

– નવલખી મેદાન તોપના ધડાકાથી ગુંજી ઉઠ્યું હતું

27 જાન્યુઆરી 2024ના રોજ વડોદરામાં નવલખી મેદાન પર રાજાશાહી વખતના દ્રશ્યો તાજા થયા હતા. પિત્તળની તોપને મેદાનની વચ્ચે ગોઠવવામાં આવી હતી અને પછી તેમાં દારૂગોળો ભરીને ધડાકો કરવામાં આવ્યો હતો. તોપના આ ધડાકો કોઈને સલામી આપવા નહી પરંતુ કે તોપ સુરક્ષિત છે કે નહી તે સાબિત કરવા માટે વહિવટી તંત્ર, સુરક્ષા તંત્ર અને ન્યાય તંત્રની હાજરીમાં કરવામાં આવ્યા હતા. ધડાકાઓ બાદ રણછોડજી મંદિરની આ તોપ સુરક્ષિત હોવાનું પ્રાથમિક તારણ કાઢવામાં આવ્યુ હતું . હવે આખો મામલો કોર્ટના નિર્ણય ઉપર નિર્ભર છે.

– વરઘોડામાં તોપ ફૂટે તો સુરક્ષાની નોંધ અધિકારીઓએ લીધી હતી

જયારે પરીક્ષણ થયું ત્યાર હાજર અધિકારીઓએ નોંધ્યું હતું કે, પાંચ થી છ મીટરની ત્રિજ્યામાં વિસ્ફોટ અને ધુમાડો ફેલાય છે તથા જ્વાળા લગભગ ૪૦ થી ૪૫ મીટર ઊંચાઇએ જાય છે જેના પગલે અધિકારીઓએ સુરક્ષા સંબંધિત કેટલાક સૂચન પરીક્ષણ રિપોર્ટમાં નોંધ્યા હતા .જેમ કે જો વરઘોડા વખતે તોપ ફોડવામાં આવે તો ફાયર બ્રિગેડને હાજર રાખવુ, એમ્બ્યુલન્સ અને ડોક્ટર હાજર હોવા જોઈએ, તોપના ૫૦ મીટર વિસ્તાર ખાલી હોવો જોઈએ, દારૂગોળો ખુલ્લામાં ના હોવો જોઈએ, પોલીસ બંદોબસ્ત હોવો જોઈએ. ઉલ્લેખનીય છે કે, તોપ પરીક્ષણમાં નાળચામાં લગાવેલી વાટ નાની હોવાથી પહેલા ધડાકા વખતે અગરબત્તી અડાવતા જ ધડાકો થઈ ગયો હતો. જેના પગલે નાળચાની વાટ લાંબી રાખવાનું સૂચન પણ કરવામાં આવ્યુ હતું . પરીક્ષણનો રિપોર્ટ કોર્ટમાં તા.૩૦મી જાન્યુઆરીએ રજૂ કરાયો હતો.

 ૧૮૦ વર્ષ જૂની પિત્તળની તોપ પરીક્ષણમાં ખરી ઉતરી હતી

આ કેસમાં કોર્ટના આદેશથી તોપનું પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યુ હતું. પોલીસ અધિકારીઓ, કલેક્ટર કચેરીના અધિકારીઓ, એફએસએલ અધિકારી, સરકારી વકીલ જીગ્નેશ કંસારા અને કોર્ટ કમિશનર કૌશિક ભટ્ટ અને નેહલ દવેની હાજરીમાં પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યુ હતું. આ પિત્તળની તોપ ફોડવાનો અનુભવ એકમાત્ર મંદિરના પુજારી જનાર્દન મહારાજ પાસે જ હોવાથી તેઓએ તોપમાં દારૂગોળો ભર્યો હતો અને પછી તોપના નાળચાના છેડે લગાવેલી વાટમાં અગરબત્તી ચાંપતા જ ધડાકો થયો હતો. ધડાકો સુરક્ષિત થયો હતો અને કોઈ પણ પ્રકારની દુર્ઘટના થઇ નહતી. પરીક્ષણ બાદ એફએસએલના અધિકારીએ તોપની ચકાસણી કરી હતી.

– દારૂગોળો પાલનપુરથી મંગાવ્યો

તોપના પરીક્ષણ માટે વડોદરા સિવિલ કોર્ટે બે કોર્ટ કમિશનરની નિમણૂંક કરી હતી. તોપમાં ૧૦ વખત ધડાકા કરવા માટે દોઢ કિલો દારૂગોળાની જરૂર હોવાની મંદિરના પુજારી જનાર્દન મહારાજે રજૂઆત કરતા કોર્ટે દારૂગોળો ખરીદવાની મંજૂરી આપી હતી. પરંતુ દારૂગોળો વડોદરામાં ઉપલબ્ધ નહી હોવાથી મહારાજે આ દારૂગોળો પાલનપુરથી ખરીદ્યો હતો . કોર્ટના આદેશનુસાર તોપના પરીક્ષણની વિડીયોગ્રાફી અને ફોટોગ્રાફી થઇ હતી.

– પો. કમિશનર ઈચ્છે તો તોપ ફોડવાની પરવાનગી આપી શકે

ધર્મ યાત્રા મહા સંઘ ગુજરાત ક્ષેત્રના સંયોજક શૈલેષ શુકલાએ રણછોડજીના વરઘોડામાં તોપ ફોડવાની પરવાનગીની માંગ સાથે ભાજપના શહેર અઘ્યક્ષ ડૉ,વિજયશાહને ભલામણ કરવા રજૂઆત કરી છે. શૈલેષ શુકલાએ કહ્યું છે કે, સનાતન ધર્મના પરંપરાગત રીત રિવાજોના રક્ષણની અમારી ફરજ છે. ધ્યાને આવ્યું છે કે , વડોદરામાં ગાયકવાડી શાસનથી રણછોડજીના વરઘોડામાં તોપ ફોડવામાં આવતી હતી. આ વર્ષે નીકળનારો 179 મો આ વરઘોડો થશે. કેટલાક કારણોસર તોપ ફોડવાનું બંધ કરાવી બાબતને કોર્ટમાં ઢસેડી છે. હવે તમામ હિન્દૂ સંગઠનો એકત્ર થઇ પોલીસ કમિશનર સમક્ષ રજૂઆત કરીશું . તાજેતરમાં ટોપનું પરીક્ષણ થતા રિપોર્ટ પોઝિટિવ આવ્યો છે. ચુકાદો હાલ ફાયનલ સ્ટેજ પર છે. પરંતુ પોલીસ કમિશનર ઈચ્છે તો પરવાનગી આપી શકે તેવો કોર્ટ નિવેદનમાં ઉલ્લેખ છે. કોર્ટનો ચુકાદો 18 નવેમ્બરના રોજ આવશે અને દેવઉઠી એકકાદશી 12 નવેમ્બરના રોજ છે. આ પ્રક્રિયાને ફરી કોઈ રોકી ન શકે તેવા પ્રયાસો પણ થશે. હાલ ભાજપના શહેર અઘ્યક્ષ ડૉ,વિજયશાહ પ્રશાશનને ભલામણ કરે તેવી રજૂઆત થઇ છે.

– કોર્ટના હુકુમ બાદ જ નિર્ણય કરીશું ; પો.કમિશ્નર

શ્રી રણછોડરાયજીના તુલસી વિવાહની શોભાયાત્રા સહીતના ધાર્મિક ઉત્સવોમાં માલીકીની પરંપરાગત તોપનું પરીક્ષણ કરવા ફોડવા માટે પરવાનગી આપવા બાબતે જનાર્દન ખુશવદન દવેએ પોલીસ કમિશનરની કચેરી ખાતે પોલીસ કમિશ્નર નરસિમ્હા કોમારને રજુઆત કરતા જવાબ મળ્યો છે કે, હાલમાં આ બાબતે નામદાર કોર્ટમાં દાવો ચાલી રહ્યો છે. જેનો નિર્ણય હજુ પેન્ડિંગ છે. નામદાર કોર્ટ દ્વારા આ દાવાના કામે નિર્ણય લેવામાં ન આવે ત્યાં સુધી અહીંથી પરવાનગી આપી શકાય નહી.

  તોપની પરંપરા હેતુ પૂજારીએ ૨૯ વર્ષથી પગરખા નથી પહેર્યા

મંદિરના પૂજારી જનાર્દન મહારાજનું કહેવું છે કે આ તોપ પિત્તળની છે અને આશરે ૧૮૦ વર્ષ જુની છે. પિત્તળ ધાતુ હજાર વર્ષ સુધી ખરાબ થતી નથી એટલે તોપ સંપૂર્ણ સુરક્ષિત છે. અગાઉ વર્ષ ૨૦૦૦ અને વર્ષ ૨૦૧૦માં પણ કોર્ટના હુકમથી તોપનું પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યુ હતું. ત્યારે પણ તોપ સુરક્ષિત હોવાના રિપોર્ટ આવ્યા છે. આ તોપ કોઈને નુકસાન કરે તેવી નથી. તેમાં એક ધડાકા માટે માંડ ૧૫૦ ગ્રામ દારૂગોળા ચિથરાની મદદથી દબાવીને ભરવામાં આવે છે અને પછી વાટમા દિવાસળી ચાપવાથી ધડાકો થાય છે. આ વિસ્ફોટ ૪૦ ફૂટ દૂર સુધી જાય છે. સૂતળી બોમ્બ કરતા થોડો વધારે આવાજ થાય છે. રણછોડરાયજી તો આખા બ્રહ્માંડના રાજા છે તેના વરઘોડામાં તોપની સલામી આપવી પડે. તોપની પરંપરા ચાલુ કરવા માટે છેલ્લા 30 વર્ષથી હું કોર્ટમાં લડત લડી રહ્યો છે. અને હુએ 30 વર્ષથી પગમાં પગરખા નથી પહેર્યા. બાધા માની છે કે તોપની |પરંપરા ચાલુ થશે પછી જ પગરખા પહેરીશ.

– હવે કોર્ટના નિર્ણય પર લોકોની નજર

એમ.જી.રોડ પર આવેલા રણછોડજી મંદિરમાં દેવ દિવાળીએ વરઘોડામાં તોપ ફોડવાની ૧૫૦ વર્ષ જૂની પરંપરા ૧૯૯૬થી સુરક્ષાના કારણથી બંધ કરાઇ હતી રણછોડજી મંદિરમાં છેલ્લે ૧૯૯૫માં દેવ દિવાળીના વરઘોડામાં તોપ ફોડવામાં આવી હતી. આ સમયે તોપમાંથી તણખા ઉડતા બે વ્યક્તિ સામાન્ય દાઝ્યા હતા. આ કેસમાં સ્થાનિક પોલીસ સ્ટેશને તોપનો નેગેટિવ રિપોર્ટ આપ્યો હતો કે જાહેર સુરક્ષા માટે તોપ જોખમી છે જેના પગલે કલેક્ટરે તોપ કબજે કરી હતી. ૧૫૦ વર્ષથી ચાલતી આ પરંપરા અચાનક બંધ થતા ભક્તોમાં ભારે રોષ ફાટી નીકળ્યો હતો અને મંદિરના પૂજારી જનાર્દન ખુશવદન દવે (જનર્દન મહારાજ) આ મામલે કોર્ટમાં પહોંચ્યા હતા. જો કે કોર્ટે ચાર વર્ષ બાદ તોપનો કબજો પૂજારીને એ શરતે આપ્યો હતો કે જ્યાં સુધી આખરી ચુકાદો ના આવે ત્યા સુધી તોપ ફોડવી નહી. આ કેસ છેલ્લા 30 વર્ષથી વડોદરા સિવિલ કોર્ટમાં ચાલી રહ્યો છે.

BY KALPESH MAKWANA ON NOVEMBER 09, 2024